Historia Katedry i Zakładu Biologii Komórki rozpoczyna się w 1965 roku z chwilą utworzenia Zakładu Radiobiologii przy Katedrze Fizyki. Jego kierownikiem został mianowany doc. dr hab. Tadeusz Rudnicki, który tę funkcję pełnił do roku 1993. W ramach reorganizacji Akademii Medycznej w 1971 r. Zakład Radiobiologii wszedł w strukturę nowopowstałego Instytutu Nauk Fizjologicznych i pozostawał w niej do 1984 roku, by po tym okresie występować jako niezależna jednostka naukowo-dydaktyczna. Pod kierunkiem prof. dr. hab. Tadeusza Rudnickiego prowadzono badania z zakresu wpływu promieniowania jonizującego na procesy zachodzące w komórkach ze szczególnym uwzględnieniem komórek rozrodczych. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w owym czasie badania te miały w Polsce charakter pionierski.
W roku 1993, po przejściu profesora Rudnickiego na emeryturę kierownikiem Zakładu Radiobiologii został prof. dr hab. Jerzy B. Warchoł. Dzięki środkom finansowym pochodzącym głównie z grantów naukowych Zakład został wyposażony w aparaturę umożliwiającą prowadzenie badań w dziedzinie biologii molekularnej i komórkowej oraz radiobiologii. W 1994 roku dotychczasową nazwę zmieniono na Zakład Radiobiologii i Biologii Komórki. W 1998 roku Zakład przeszedł z Wydziału Lekarskiego I na Wydział Nauk o Zdrowiu, a w roku 2000 został przemianowany na Katedrę Radiobiologii i Biologii Komórki. W 2008 roku Katedra zmieniła lokalizację, przenosząc się z Collegium Anatomicum do nowych pomieszczeń przy ul. Rokietnickiej 5D. Jednocześnie jednostka przyjęła nazwę Katedra i Zakład Biologii Komórki.
W 2009 roku dwóch pracowników Katedry uzyskało stopnie doktora habilitowanego: Małgorzata Kotwicka i Anna Jankowska. Ponadto w tym czasie utworzono w Katedrze Pracownię Biologii Molekularnej, której kierownikiem pozostaje prof. dr hab. Anna Jankowska, oraz Pracownię Biologii Rozrodu, na czele której stoi prof. dr hab. Małgorzata Kotwicka.
Od roku 2011 kierownikiem Katedry jest prof. dr hab. Małgorzata Kotwicka.
W 2018 r. w Katedrze i Zakładzie Biologii Komórki, powołano Pracownię Epigenetyki, którą kieruje od początku istnienia, prof. dr hab. Mirosław Andrusiewicz.
Główne kierunki badań Katedry Biologii Komórki dotyczą:
- wykorzystywania nowoczesnych metod biologii molekularnej do wczesnego wykrywania, optymalizacji leczenia i rozwoju nowych metod terapii nowotworów złośliwych;
- udziału podjednostki beta ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej w procesie nowotworzenia w żeńskich narządach płciowych, mających na celu poznanie molekularnej patogenezy nowotworów;
- płynnej biopsji (szczególnie analiza komórek nowotworowych krążących we krwi oraz mikro RNA) i jej wykorzystanie w diagnostyce nowotworów;
- patofizjologii i diagnostyki niepłodności męskiej;
- genetycznych i epigenetycznych uwarunkowań powstawania i rozwoju skolioz idiopatycznych;
- badań nad przyczynami powstania, diagnostyką oraz terapią endometriozy;
- roli feniksyny w proliferacji i migracji ektopowych komórek nabłonkowych;
- wpływu środków znieczulających miejscowo na apoptozę i NETozę ludzkich neutrofili in vitro.
W planach Katedry i Zakładu Biologii Komórki jest stworzenie nowoczesnych kursów elearningowych z biologii medycznej, mających na celu wyrównanie bardzo zróżnicowanej wiedzy studentów pierwszych lat z tego obszaru, stworzenie na platformie LMS „wirtualnego laboratorium”, wprowadzanie nowoczesnych narzędzi ewaluacji osiąganych efektów uczenia się oraz stworzenie bazy do mikrolerningu w edukacji studentów Wydziału Nauk o Zdrowiu.
Prowadzone będą również badania z następujących obszarów:
- rola beta hCG w nowotworach głowy i szyi;
- identyfikacja molekularnych markerów glejaka wielopostaciowego i opracowanie testu diagnostycznego pozwalającego na wczesne wykrycie tego nowotworu;
- identyfikacja sygnatur mikroRNA i ich wpływ na modulację ekspresji genów w progresji młodzieńczej skoliozy idiopatycznej;
- UMP-display – biblioteka fagów prezentujących zmienne regiony lekkich i ciężkich łańcuchów przeciwciał;
- rola STAT3 w ferroptozie i leczeniu zaawansowanego raka prostaty;
- rola neuropeptydu feniksyny w fizjologii i patofizjologii ludzkiego endometrium z uwzględnieniem wzajemnych interakcji między sygnalizacją feniksyny i gonadoliberyny.